Carulu ferotze e sos tirannos sabaudos de Lussorio Cambiganu S'istoria dae sa prima pitzinnia nos dat una prima leiscione: "Custa est sa veridade ebbia: Cristos, Cesare e Napoleone". In mesu s'inimigu e barbaria: vandalos, moros e cussu bafone.. Totu iscritu e bene ladinu in liberos fatos a taulinu. Sighit in s'iscola elementare fabulas misciu a beru in su contadu: de Dariu, Serse totu su gherrare, sos gregos chi Troia ant conchistadu. Aeco' chi Virgiliu in su cantare inventat de Enea vida e fadu; nos narat chi in sos lidos latinos naschet s' ital' istirpe tzitadinos. Seculos ant sighidu, gai nende: est Roma de su mundu capitale! pro totu fit giaru abbaidende chi male inter male est minus male. Mill'annos de lughe iscurighende li narant a s' edade 'e mesu, iguale a note chena isteddos e nen luna chi dat adiu a progressu e sa fortuna. Brinchende cussu fossu 'e su lamentu si torrat a sa lughe d' alveschida; sa die s' acerat "rinaschimentu: pro chie bivid'at e chie l'at bida. De zteniu s' est connotu su talentu chi restat testimonia infinida. Ma chie mai tando l' at connota s'istoria de istados in rebbota? Inoghe frimmo como atentzione: pro gridu de ammentu disconnotu: Nuraghes, Amsicora, Ospitone non bido in testos, e ne un' annotu. Marianu de Arborea e Barisone, sos tempos de Lionora chena acotu. Paret chi totu siat passadu a fogu su tempus sardu de Carta De logu. S"Ispagna amus apidu a bidriga pro seculos tres, chin catalanos, finas a cando finida sa briga nos zedint a sa Franza italianos. Falada dae altu custa istiga, savoias chi nos narant paesanos. "Como si! chi sezis cosa digna ca nois semus meres de Sardigna". De custu fato como su piantu, pro orgogliu chi dae coddos nd'est faladu, s'iscola chi m' at nadu totu cantu de sardos su connotu at olvidadu. Fabulas, impastufos e ispantu chi nudda est reale in su contadu. E tando como tempus est detzisu de ponner cantu suzessu prezisu. Comintzat totu in Londra in cuss'annu: su millisetighentosdegheoto, cando in cambiu de gherra su dannu baratant sa Sardigna ..narrer poto. Sos binchidores chena med'afannu nos dant colpos de picu e de puntzoto, imbolant muros foltes in edade chi costoidu ant s'identidade. A pustis de duos annos sos savoias, nobiles pagu e de meda boria, diventant res ..ma pius si mustrant boias de sa sarda Natzione e de s' istoria. Su primu re metzanu chena glorias li ponent sa corona 'e sa vittoria, a lumen leat Vittorio Amedeo segundu a isse e totu, naro eo. Babbu no est e mancu est fitzu de su regnu 'e Sardigna benidore, ca de s' istadu est restadu in pitzu, mancu una bia chi l'apat resu unore. De isse non ch’at restadu ischitzu ma solu at lassadu malumore. Su primu est bistadu a dolu mannu de sa lista Savoia "Su tirannu"... A Carulu Emanuele l’at dadu sas giaes de cust'Isula gabbada, pro esser de su babbu peoradu bi restat sa memoria fentomada. Totu a sa Sardigna l' at furadu, finas sa sarda limba faeddada. Su male pius mannu inue colo est oper' e marchese Rivarolo. De Vittoio Amedeo su-e tres Non s'agatat una paraula digna chi lu descriat dae conca a pes, coment' inimigu de Sardigna. Unu inter totu cantos sos res: su pius ascamile tantu signat. Malu, falzu e grande mascalzone at postu sa Sardigna in su furcone. Est tando chi bi restat in s'ammentu sa furia de s'antiga disistima, chi viles meres ant semper tentu pro isciaos leados peus de prima. A Tatari rebelle a fogu lentu ant dadu morte e dolu pro istrina. Finas Casteddu s'est rebelladu torrende a su connotu giae furadu. A Casteddu pro primu est arrividu Carulu sue bator Emanuele, dae Napoleone pessighidu inoghe at agatadu pasu e mele. Barones de Sardigna l'ant linghidu ma isse at torradu solu fele. Ispeldende de Cilloco sa banda e sos martires de sa Palabanda. Giumpadu su seculu otighentos acollu chi su primu inter tres: Vittorio Emanuele e sos lamentos duradu est vintannos tra sos res. De isse nudda 'e bonu in sos ammentos ca conca che l' at posta suta 'e pes; famadu pro sa paga intelligentzia impare a s'arrogu e prepotentzia. De isse 'alu si faeddat puru pro cantu at fatu et emanadu, sas tancas serradas a muru a sos fideles suos at donadu. Tempos de mala sorte e de iscuru, nudda chi potat esser peldonadu. Intantu in su sinu at preparadu su peus de sos tirannos pesadu. E millu! a boetone "bete e botze" Carulu de felice numenadu. S' aparit comente fera ferotze pustis de viceré ch' at guvernadu. De riu isse nachi vena e votze, in bias e monumentos ammentadu. Su liberu chi d'isse nd'at iscritu l' at fatu a su revessu .. gai custritu. E millu..e millu sempre in bellavista in mesu de Casteddu, a sa piata. Paret chi 'alu siat s'artista chi donat lughe e pienat mata. Comente in Istocolma cussa pista leat su sardu a ferru e narat prata. Osannat su peus mere crudele e negat a sos fitzos pius fideles. De sa crudelidade veru mastru e de s' infamidade mannu atore, dae totu reconnotu un' impiastru beru sovranu 'e morte e de dolore. Ponimus unu fundu de otzastru in logu de s'istadua 'e disonore, e gai totu sos chi ant a benner Narant : "bella Casteddu e piata Yenne"
Carulu ferotze e sos tirannos sabaudos
Carulu ferotze e sos tirannos sabaudos de Lussorio Cambiganu S'istoria dae sa prima pitzinnia nos dat una prima leiscione: "Custa est sa veridade ebbia: Cristos, Cesare e Napoleone". In mesu s'inimigu e barbaria: vandalos, moros e cussu bafone.. Totu iscritu e bene ladinu in liberos fatos a taulinu. Sighit in s'iscola elementare fabulas misciu a beru in su contadu: de Dariu, Serse totu su gherrare, sos gregos chi Troia ant conchistadu. Aeco' chi Virgiliu in su cantare inventat de Enea vida e fadu; nos narat chi in sos lidos latinos naschet s' ital' istirpe tzitadinos. Seculos ant sighidu, gai nende: est Roma de su mundu capitale! pro totu fit giaru abbaidende chi male inter male est minus male. Mill'annos de lughe iscurighende li narant a s' edade 'e mesu, iguale a note chena isteddos e nen luna chi dat adiu a progressu e sa fortuna. Brinchende cussu fossu 'e su lamentu si torrat a sa lughe d' alveschida; sa die s' acerat "rinaschimentu: pro chie bivid'at e chie l'at bida. De zteniu s' est connotu su talentu chi restat testimonia infinida. Ma chie mai tando l' at connota s'istoria de istados in rebbota? Inoghe frimmo como atentzione: pro gridu de ammentu disconnotu: Nuraghes, Amsicora, Ospitone non bido in testos, e ne un' annotu. Marianu de Arborea e Barisone, sos tempos de Lionora chena acotu. Paret chi totu siat passadu a fogu su tempus sardu de Carta De logu. S"Ispagna amus apidu a bidriga pro seculos tres, chin catalanos, finas a cando finida sa briga nos zedint a sa Franza italianos. Falada dae altu custa istiga, savoias chi nos narant paesanos. "Como si! chi sezis cosa digna ca nois semus meres de Sardigna". De custu fato como su piantu, pro orgogliu chi dae coddos nd'est faladu, s'iscola chi m' at nadu totu cantu de sardos su connotu at olvidadu. Fabulas, impastufos e ispantu chi nudda est reale in su contadu. E tando como tempus est detzisu de ponner cantu suzessu prezisu. Comintzat totu in Londra in cuss'annu: su millisetighentosdegheoto, cando in cambiu de gherra su dannu baratant sa Sardigna ..narrer poto. Sos binchidores chena med'afannu nos dant colpos de picu e de puntzoto, imbolant muros foltes in edade chi costoidu ant s'identidade. A pustis de duos annos sos savoias, nobiles pagu e de meda boria, diventant res ..ma pius si mustrant boias de sa sarda Natzione e de s' istoria. Su primu re metzanu chena glorias li ponent sa corona 'e sa vittoria, a lumen leat Vittorio Amedeo segundu a isse e totu, naro eo. Babbu no est e mancu est fitzu de su regnu 'e Sardigna benidore, ca de s' istadu est restadu in pitzu, mancu una bia chi l'apat resu unore. De isse non ch’at restadu ischitzu ma solu at lassadu malumore. Su primu est bistadu a dolu mannu de sa lista Savoia "Su tirannu"... A Carulu Emanuele l’at dadu sas giaes de cust'Isula gabbada, pro esser de su babbu peoradu bi restat sa memoria fentomada. Totu a sa Sardigna l' at furadu, finas sa sarda limba faeddada. Su male pius mannu inue colo est oper' e marchese Rivarolo. De Vittoio Amedeo su-e tres Non s'agatat una paraula digna chi lu descriat dae conca a pes, coment' inimigu de Sardigna. Unu inter totu cantos sos res: su pius ascamile tantu signat. Malu, falzu e grande mascalzone at postu sa Sardigna in su furcone. Est tando chi bi restat in s'ammentu sa furia de s'antiga disistima, chi viles meres ant semper tentu pro isciaos leados peus de prima. A Tatari rebelle a fogu lentu ant dadu morte e dolu pro istrina. Finas Casteddu s'est rebelladu torrende a su connotu giae furadu. A Casteddu pro primu est arrividu Carulu sue bator Emanuele, dae Napoleone pessighidu inoghe at agatadu pasu e mele. Barones de Sardigna l'ant linghidu ma isse at torradu solu fele. Ispeldende de Cilloco sa banda e sos martires de sa Palabanda. Giumpadu su seculu otighentos acollu chi su primu inter tres: Vittorio Emanuele e sos lamentos duradu est vintannos tra sos res. De isse nudda 'e bonu in sos ammentos ca conca che l' at posta suta 'e pes; famadu pro sa paga intelligentzia impare a s'arrogu e prepotentzia. De isse 'alu si faeddat puru pro cantu at fatu et emanadu, sas tancas serradas a muru a sos fideles suos at donadu. Tempos de mala sorte e de iscuru, nudda chi potat esser peldonadu. Intantu in su sinu at preparadu su peus de sos tirannos pesadu. E millu! a boetone "bete e botze" Carulu de felice numenadu. S' aparit comente fera ferotze pustis de viceré ch' at guvernadu. De riu isse nachi vena e votze, in bias e monumentos ammentadu. Su liberu chi d'isse nd'at iscritu l' at fatu a su revessu .. gai custritu. E millu..e millu sempre in bellavista in mesu de Casteddu, a sa piata. Paret chi 'alu siat s'artista chi donat lughe e pienat mata. Comente in Istocolma cussa pista leat su sardu a ferru e narat prata. Osannat su peus mere crudele e negat a sos fitzos pius fideles. De sa crudelidade veru mastru e de s' infamidade mannu atore, dae totu reconnotu un' impiastru beru sovranu 'e morte e de dolore. Ponimus unu fundu de otzastru in logu de s'istadua 'e disonore, e gai totu sos chi ant a benner Narant : "bella Casteddu e piata Yenne"