Carulu ferotze e sos tirannos sabaudos

Carulu ferotze

 

Risultati immagini per carlo felice detto feroce

 

e sos tirannos sabaudos

de Lussorio Cambiganu

 

S’istoria dae sa prima pitzinnia

nos dat una prima leiscione:

“Custa est sa veridade ebbia:

Cristos, Cesare e Napoleone”.

In mesu s’inimigu e barbaria:

vandalos, moros e cussu bafone..

Totu iscritu e bene ladinu

in liberos fatos a taulinu.

 

Sighit in s’iscola elementare

fabulas misciu a beru in su contadu:

de Dariu, Serse totu su gherrare,

sos gregos chi Troia ant conchistadu.

Aeco’ chi Virgiliu in su cantare

inventat de Enea vida e fadu;

nos narat chi in sos lidos latinos

naschet s’ ital’ istirpe tzitadinos.

 

Seculos ant sighidu, gai nende:

est Roma de su mundu capitale!

pro totu fit giaru abbaidende

chi male inter male est minus male.

Mill’annos de lughe iscurighende

li narant a s’ edade ‘e mesu,

iguale a note chena isteddos e nen luna

chi dat adiu a progressu e sa fortuna.

 

 

Brinchende cussu fossu ‘e su lamentu

si torrat a sa lughe d’ alveschida;

sa die s’ acerat “rinaschimentu:

pro chie bivid’at e chie l’at bida.

De zteniu s’ est connotu su talentu

chi restat testimonia infinida.

Ma chie mai tando l’ at connota

s’istoria de istados in rebbota?

 

Inoghe frimmo como atentzione:

pro gridu de ammentu disconnotu:

Nuraghes, Amsicora, Ospitone

non bido in testos, e ne un’ annotu.

Marianu de Arborea e Barisone,

sos tempos de Lionora chena acotu.

Paret chi totu siat passadu a fogu

su tempus sardu de Carta De logu.

 

S”Ispagna amus apidu a bidriga

pro seculos tres, chin catalanos,

finas a cando finida sa briga

nos zedint a sa Franza italianos.

Falada dae altu custa istiga,

savoias chi nos narant paesanos.

“Como si! chi sezis cosa digna

ca nois semus meres de Sardigna”.

 

De custu fato como su piantu,

pro orgogliu chi dae coddos nd’est faladu,

s’iscola chi m’ at nadu totu cantu

de sardos su connotu at olvidadu.

Fabulas, impastufos e ispantu

chi nudda est reale in su contadu.

E tando como tempus est detzisu

de ponner cantu suzessu prezisu.

 

Comintzat totu in Londra in cuss’annu:

su millisetighentosdegheoto,

cando in cambiu de gherra su dannu

baratant sa Sardigna ..narrer poto.

Sos binchidores chena med’afannu

nos dant colpos de picu e de puntzoto,

imbolant muros foltes in edade

chi costoidu ant s’identidade.

 

A pustis de duos annos sos savoias,

nobiles pagu e de meda boria,

diventant res ..ma pius si mustrant boias

de sa sarda Natzione e de s’ istoria.

Su primu re metzanu chena glorias

li ponent sa corona ‘e sa vittoria,

a lumen leat Vittorio Amedeo

segundu a isse e totu, naro eo.

 

Babbu no est e mancu est fitzu

de su regnu ‘e Sardigna benidore,

ca de s’ istadu est restadu in pitzu,

mancu una bia chi l’apat resu unore.

De isse non ch’at restadu ischitzu

ma solu at lassadu malumore.

Su primu est bistadu a dolu mannu

de sa lista Savoia “Su tirannu”…

 

A Carulu Emanuele l’at dadu

sas giaes de cust’Isula gabbada,

pro esser de su babbu peoradu

bi restat sa memoria fentomada.

Totu a sa Sardigna l’ at furadu,

finas sa sarda limba faeddada.

Su male pius mannu inue colo

est oper’ e marchese Rivarolo.

De Vittoio Amedeo su-e tres

Non s’agatat una paraula digna

chi lu descriat dae conca a pes,

coment’ inimigu de Sardigna.

Unu inter totu cantos sos res:

su pius ascamile tantu signat.

Malu, falzu e grande mascalzone

at postu sa Sardigna in su furcone.

 

Est tando chi bi restat in s’ammentu

sa furia de s’antiga disistima,

chi viles meres ant semper tentu

pro isciaos leados peus de prima.

A Tatari rebelle a fogu lentu

ant dadu morte e dolu pro istrina.

Finas Casteddu s’est rebelladu

torrende a su connotu giae furadu.

 

A Casteddu pro primu est arrividu

Carulu sue bator Emanuele,

dae Napoleone pessighidu

inoghe at agatadu pasu e mele.

Barones de Sardigna l’ant linghidu

ma isse at torradu solu fele.

Ispeldende de Cilloco sa banda

e sos martires de sa Palabanda.

 

Giumpadu su seculu otighentos

acollu chi su primu inter tres:

Vittorio Emanuele e sos lamentos

duradu est vintannos tra sos res.

De isse nudda ‘e bonu in sos ammentos

ca conca che l’ at posta suta ‘e pes;

famadu pro sa paga intelligentzia

impare a s’arrogu e prepotentzia.

 

 

De isse ‘alu si faeddat puru

pro cantu at fatu et emanadu,

sas tancas serradas a muru

a sos fideles suos at donadu.

Tempos de mala sorte e de iscuru,

nudda chi potat esser peldonadu.

Intantu in su sinu at preparadu

su peus de sos tirannos pesadu.

 

E millu! a boetone “bete e botze”

Carulu de felice numenadu.

S’ aparit comente fera ferotze

pustis de viceré ch’ at guvernadu.

De riu isse nachi vena e votze,

in bias e monumentos ammentadu.

Su liberu chi d’isse nd’at iscritu

l’ at fatu a su revessu .. gai custritu.

 

E millu..e millu sempre in bellavista

in mesu de Casteddu, a sa piata.

Paret chi ‘alu siat s’artista

chi donat lughe e pienat mata.

Comente in Istocolma cussa pista

leat su sardu a ferru e narat prata.

Osannat su peus mere crudele

e negat a sos fitzos pius fideles.

 

De sa crudelidade veru mastru

e de s’ infamidade mannu atore,

dae totu reconnotu un’ impiastru

beru sovranu ‘e morte e de dolore.

Ponimus unu fundu de otzastru

in logu de s’istadua ‘e disonore,

e gai totu sos chi ant a benner Narant :

“bella Casteddu e piata Yenne”