Creato da nannidelogu il 13/07/2009

Su Situ de Nanni

Contos, paristorias e ammentos

AREA PERSONALE

 

FACEBOOK

 
 

I MIEI BLOG AMICI

ARCHIVIO MESSAGGI

 
 << Aprile 2024 >> 
 
LuMaMeGiVeSaDo
 
1 2 3 4 5 6 7
8 9 10 11 12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
22 23 24 25 26 27 28
29 30          
 
 

CERCA IN QUESTO BLOG

  Trova
 

CHI PUÒ SCRIVERE SUL BLOG

Solo l'autore può pubblicare messaggi in questo Blog e tutti gli utenti registrati possono pubblicare commenti.
 
RSS (Really simple syndication) Feed Atom
 
 

BOH

che devo dire?

 

 

« SU CONTU DE SA ROSA ‘E C...Sa mendula (Mandorlo, fa... »

Su tonforanu su frore de sos deos

Post n°3 pubblicato il 16 Luglio 2009 da nannidelogu

Lo Zafferano il fiore degli dei (Crocus sativus)
 
Gustosu e saboridu e grogu comente s’oro est su Tonforanu. Tenet milli virtudes, non solu pro coghinare, ma finzamentas pro curare.
Su tonforanu naschede dae unu frore. Dae tempos antigos est coltivadu in s’Asia Minore, in sa Persia, in s’Ispagna, in sa Grecia e in Sardigna. Sigundu sos antigos gregos, sa pranta est naschida dae s’amore de Crocco pro sa ninfa Similace cando sos deos, contrarios a s’amore issoro, hant fattu ’oltare a issu in d’una pranta ’e Tonforanu e a issa in d’una albure de Linu Ruggiu.
Paret chi in Sardigna l’heppent ’attidu sos padres de Santu Dominigu in s’annu 1300.
Sa froridura durat pagas dies (dae santuaine a sant’andria) e su frore benit regoltu a manu, primma chi su sole lu fettat ispalghere, dae custu si cumprendet poite est caru. A intro de su frore bat tres filos de colore grogu cottu (stimmos). E pro nde fagher unu chilu bi cherent nessi dughentamizza frores.
Nois l’agatamos a bendere in pruene ma faghide attensione ca a boltas su chi est in sa buttega est ammescuradu cu ateros frores.
Su tonforanu tenet battoro sustanzias: sa crocina, chi li dada su colore, sa crocetina, chi li dada su podere de tinghere sa robba ei sos alimentos; sa pricocrocina, chi li dat quddu gustu folte, e infines su safranale, chi li dat su fragu bellu.
 
Sos Romanos lu usaint pro insaborire sos binos, pro sos arrustos e pro fagher bagnas e salzas colore ’oro. Apicio, unu mastru coghineri, in su liberu de sas rezettas, de su I seculu d. C. nde antat sas calidades siat pro sa bellesa e sabore chi daiat a sos mandigos siat ca azuait a gigirire.
In su Mediuevu beniat usadu in tottu sas coghinas de sos riccos ca fuit cunsideradu simbulu de ricchesa. Pensade chi assora unu chilu de tonforanu costait cantu su valore de unu caddu. A Enricu II li piaghiat a su puntu chi hait proibidu a sas damas de sa corte de lu impreare pro si tingher sos pilos.
Ancora oe chi est oe su tonforanu est meda appreziadu. In Ispagna no faghen a mancu de lu ettare in s’arrosu cun pische (sa paella); in Franza pro cundire sa suppa de pische (sa Buillabaisse) e pro sa suppa de pane; sos Ingresos lu usan pro fagher drucces; in India lu ammescurant cu su Curry pro li dare prus colore. In Sardigna benit usadu in cuddas biddas chi hant tentu ite fagher cun sos Orientales e sos Ispagnolos.
Sigundu sa meighina cinesa, su tonforanu tenet tottu sas calidades chi assigurant sa salude e sa ’ezzesa.
Sos antigos Egizios lu connoschiant bene e nde faghiant meighinas contra sos dolores de sos ossos. Sos Romanos nde prenaint sos cabidales pro fagher bennere su sonnu a chie non podiat drommire, mentres in su Mediuevu si pensait chi dromminde in nd’unu saccone prenu de tonforanu si diventait allegros.
Dae sos istudios rezentes paret chi tenzat puru virtudes de allegrare s’amore. Diffatis meda meigos lu cunzizant a chie non podet tenner fizzos: una pizzigada in nd’unu litteru de abba uddinde; una tazza ogni sero primma de si colcare.
Como si cumprendere su dizzu chi narat: s’ainu non papat tonforanu!: unu ca est caru e duos ca non ischit cantu est gustosu e cantu faghet bene.

 
 
 
Vai alla Home Page del blog
 
 

© Italiaonline S.p.A. 2024Direzione e coordinamento di Libero Acquisition S.á r.l.P. IVA 03970540963