Post n°190 pubblicato il 16 Giugno 2023 da ginoscirocco
LA SCOLA A PRISICCE-ACQUARICA
Lu primu nnizziu de scole a Prisicce se ippe lu 1559 quannu morse lu riccu Martinu Alfaranu e llassò tutta la rrobba a li monici Carmelitani de Lecce a pattu ca ìvene custruire a Prisicce nu Cumentu cu le SCOLE. Issi custruira lu Cumentu, la chesia de la Madonna de lu Carminu e le scole ma le aprira sulu pe ci tania sordi. Cu nu beddhu sartu a nnanzi, rrivamu a li primi anni de lu 1800, quannu nchianò comu Rre de Napuli Giuacchinu Murat ca llevò tutta la rrobba a li Cumenti e mise lu jussu de le scole franche pe tutti, ma nu fice a tiempu ca lu Regnu sou spicciò cu la caduta de Napuleone e poi puru ca ia vulutu a dhu li truvava tanti mesci de scola seculari, ca fenca a tannu lu sapire era sulu a manu de monici e previti? L'annu 1857 don Giacumu Arditi ccucchiò nu picca de sordi cu li dane a li Monici Carmelitani, ca erene turnati e ìvene ripijatu pussessu de lu Cumemtu, a pattu ca ìvene aprire le scole franche pe tutti. Li monici nu ntìsara raggioni percé le scole erene la sula ntrata ca tanivene e li sordi ccoti nu bastavene. Cu l'Unità d'Italia le cose nzignara a canciare e lu 1877, lu Ministru Coppinu nci la fice cu minte li primi do' anni de scola elementare franchi e a nforza pe tutti. Maperò passara muti anni ncora prima cu rrivene le scole a ntra tutti li paesi, puru chiri piccinneddhi de lu Capu, comu lu nosciu. A Prisicce e d'Acquarica, a li primi anni de lu novecentu, le scole funziunavene ma nu tutti li vagnoni ne mbrufittavene percé “li tata” , sbajannu, purtavene li fiji cu fatichene a fore meju cca cu perdene tiempu a la scola. De lu sbaju rossu ca ìvene fattu, se ne ncòrsara de cchiui li surdati nosci quannu partira pe la Guerra Ranne e vìttara ca, cu lu dialettu, nunn'erene boni cu capiscene e cu se fannu capire de l'àvitri. Chiru ca li murtificò de cchiui foe lu bisognu cu se vòtene de cquai e de dhai cu se fannu scrivire e liggire la posta. Comu pe tutte le cose, puru pe le scole nci vose lu tiempu sou e chianu chianu, pijara pede e cusì l'annu 1923, lu Cuvernu fice le scole franche e a nforza pe tutti fenca a la quinta elementare. Sta fiata erene picca li “tata” ca nu mmannavene li fiji a la scola ma erene muti li vagnoni ca de suli scucchiavene lu fore o la putea cu mparene nu mistieri. La fame de scola era crisciuta puru a ntra la pòvara gente e li vagnoni de Prisicce ca vulivene cu bannu a le Scole Medie ttuccava cu se scàffene fenca a Alessanu a dhunca nc'era la “Scuola Media Parificata”. Na paisana noscia, cu tegna ccuttenta la fija, la panzò bona cu pija a nfittu na casa a Alessanu a dhu, pe picca sordi, dava de manciare e de durmire puru a avitri vagnoni. Ci nu putia mancu cacciare dhi picca sordi, se pijava la bricicletta de lu tata o de lu frate ranne e se facia li sei chilometri de via nfricciata, tutti li giurni cu l'acqua, cu lu sule e cu lu jentu. Appena spicciatu lu state de lu 1942, rrivò puru pe mie lu primu giurnu de scola. Quidd'annu, cu la mira de l'Imperu, lu numuru de vagnoni era crisciutu e nu bastavene cchiui su la Cumune, le do' classi de prima, una pe li masculi e una pe le fimmene, e cusì ne cunzara n'avatra pe masculi e fimmene a ntra la rimesa de mesciu Cesere Caravecchia, a ntra le Palate, a dhunca ìvene misi li banchi comu a na scola vera. Stu ntravuju durò sulu quidh'annu percé poi, de la sacunna classe fenca a la quarta lu numuru de vagnoni se ssuttijò e bastara le sule do' classi su la Cumune. A la quinta poi nn'erene rraduti tantu ca cu dhi picca rrimasti trasimme, masculi e fimmene, ntra na classe sula. Mama, cu la mira cu bau a lu siminariu cu me fazzu prevete, comu lu ziu sou donn'Acustinu Mele (Crai) o comu li do' zii de sirma don Giuseppe e don Salvatore Bisanti, me mmannò cu fazzu l'esame d'ammissione a la scola media. Era lu 1947 e propiu dh'annu lu professore Michelinu Cazzatu de Prisicce, se mmentò la Prima Media a casa sua e cusì pe mie se aprira tre porte:
. scire a pacamentu cu avitri 10 vagnoni de classi scance, puru superiori, a casa de don Salvatore Stasi, canusciutu de cchiui comu Papatore. Jeu ìa vulutu cu bau cu li pari mei, a la scola de lu Cazzatu ma mama me mmannò a dha Papatore percé se pacava cchiù picca. L'annu dopu lu professore Cazzatu pijò a nfittu lu palazzu Valentini a l'agNulu ntra la via Fracassu e via E. Arditi a dhu jeu e avitri quattru facimme la sacunna media mentre pe la prima s'erene scritti na quinnicina de vagnoni ntra masculi e fimmene. Era nata a Prisicce la Scola Media “Paritaria” cu tutti li professori, crazie a lu prof. Michelinu Cazzatu cu lu jutu de la Società “Dante Alighieri” de Firenze ca, cu picca sordi ca li mmannavene, panzava iddha cu paca li professori e lu nfittu. Era ncora scola menza privata tantu ca, a fine annu, ttuccò cu damu l'esami a nnanti a na Commissione de professori, vanuti de Maje. L'annu 1949 la Scola Media de Prisicce, spustata ntra le case de costi a la cappella de Salluigi, nzignò a funziunare cu tutti li crisimi santi pe tutte tre le classi. |
Post n°189 pubblicato il 20 Maggio 2023 da ginoscirocco
LU PRIMU JAGGIU
Ciuveddhi, fenca a moi, è statu bonu cu saccia comu facimu cu tanimu a mente e cu ne ricurdamu de le cose a lu mumentu giustu, pura ca l'imu ccappate tantu tiempu rretu. Nui ccujimu a ncapu noscia tuttu chiru ca vidimu, santimu o panzamu, ma nu sapimu ncora comu e a dhu, li cifali, lu mmuntunene e cchiui cchiui comu fannu cu ne lu càccene attorna dopu tanti e tanti anni e a fiate puru a lu mumentu ca ne serve. Jeu me ricordu ncora la mmane de lu trìdici de brile de lu '41 quannu mama me ddiscitò cchiu mprima de l'avitri giurni e me mmutò cu le rrobbe bone percè ìvene partire cu sciamu nenzidemenu a Lèviche. Dh' annu la nnata de le vulie era stata bona e mama, cu se ngrazia l'antu de le fimmene ca l'ìvene ccote, li prumise, a fine staggione, ca le purtava a lu Santuariu de la Madonna de Leviche. Sirma, pe dire lu veru, dha mmane stìa nfastidiatu, ca nu ssapia comu ìa fare cu minte su lu scialabbà: le cinque fìmmene, iddhu, mama, jeu e fratama lu ranne. Poi la panzò bona percé pijò tre tàvele, le mise su li ncasciati de lu trainu e cusine nci la fìcime cu nchianamu tutti, puru ca stavene nu picca stritti e ntrunati percé lu trainu nu tene le molle. Jeu, de na menza era prisciatu ca scia cu bisciu la Madonna de Lèviche, ca l'ìa ntisa mmuntuvare ci sape quante fiate, maperò de l'avatra timia cunussia era mutu luntanu e nu nci la facivene cu turnamu a rretu a casa noscia, prima cu scurisce bonu. Me ricordai ca l'annu prima erene sciuti, tuttideunita, cu lu scialabba, fenca a Tavirisanu a dha la zi Giuvannina, la soru de mama, pe la festa de lu Crucifissu e a lu ritornu, la sira notte, me zziccò la paura cunussia ne pardivene a lu scuru e nu truvavene la via cu turnamu a casa noscia. E cusì dha mmane, na fiata ca nn'ìvene ccummatati a la menupesciu, sirma dese vuce a lu mulu e partimme. Fenca a Salve la via jeu la canuscia già ca l'ivene fatta lu state passatu quannu scimme a mare, cu lu scialabbà, a le Pesculuse e a la Concadelarena, pe tutti li marisci de na samana sana sana. Camina e camina, rrivamme su la via ca de Caianu vane a Leviche a dhunca nc'è ncora lu Cumentu de li mònici de la Trinità. Scinnimme tutti de lu trainu e trasimme ntra la Chesia a dhu li ranni ne mbrufittara cu se cunfèssene a li monici. De dhai però, fratama ranne e tutte le fimmene a purgissione se la ficiara a la mpede fenca a lu Santuariu, dicennu lu Rusariu, mentre jeu e sirma rrivamme prima de tutti a ncavaddhu a lu trainu. Llassamme lu mulu de costi a la Croce de piezzi, chira tisa tisa quantu na casa e, nfacciatu a lu pariteddhu, vitti sutta a la scisa: lu portu cu le varche, le ville culurate e na nave a mmenzu 'mmare. Me ricordu puru la culonna janca de lu faru, tisu tisu a ncelu cu susu lu caseddhu de litru ddarlampante Mama cu lu sècutu tardava e cusì trasimme ntra lu primu purtune ca purtava a la Chesia de nanzi e poi lu sacunnu purtune ca purtava a la chesia de intra. Mancu era trasutu bonu ca ntisi nu rusciu mutu forte ca me nsurdia le ricche. Sirma me cuntò ca era la machina ca mmulava lu mmattunatu de marmulu de lu lastricu nou. Manu manu ca la gentoria trasia, vitti rrivare mama, fràtama e le fìmmene ca se mprossimara a lu stipone de la Madonna e se nginucchiara cu la capu ttummata. Dopu picca tiempu ssiu lu Vescu su l'artare cu do' prèviti cu dicene la Missa cantata e, tuttudeparu lu rusciu spicciò ca lu mesciu ìa panzatu bonu cu stuta la machina cu la petramula. Spicciata Missa, s'ìa fatta quasi menzidia, ne rriccujimme vicinu a la funtana cu ne manciamu le pucce cu le vòscele ca mama ìa fatte lu giurnu prima. Poi de ntra la sporta, de sutta a le pucce, mama cacciò nu turneddhu de rame janca ca lu tirò cu le do' dìscete e ddavantò nu bicchieri e cu chiru vìppime tutti senza cu ne mmuddhamu a la funtana. Poi sirma cacciò de la sporta lu buttijone chinu de mieru e nzignò cu face girare lu bicchieri, passannu lu mieru a tutti. Stivene a dhai tutti prisciati manciannu e bivennu, quannu nu ristianu ne fice segnu cu fucimu a la scala ranne. Sirma me zziccò a nbrazze e me disse cu vardu a sutta, ntra le do' scale, ca de dhai ssia tutta acqua pe la “cascata”. Dopu picca tiempu ca sta vardava, ntisi lu rusciu de l'acqua ca ssia de sutta a li pedi nosci e se ncanalava a mmenzu a li peschi scinnennu fucennu ntra nu mare de nziddhi ca nchivene tutta l'aria. La gentoria, chira nfacciata de susu, chira ca era menza scisa de le scale, de na menza e de l'avatra e chira vicina a mare ca vardava de sutta a nsusu, nu spicciava mai de scattirisciare li mani pe li presciarizzi e rrimasi prisciatu puru jeu ca tant'acqua scinnire tuttadeparu nu l'ìa mai vista. A dhu mumentu capii puru unu de li tanti pruverbi ca mmuntuvava sempre mama, ca dice: “tutta l'acqua spiccia a mare”. Poi mama, nu cuttenta de lu Rusariu de la mmane e de la Missa cantata a ntra lu Santuariu, se fice lu segnu a frunte e nzignò n'avutru Rusariu ca spicciamme de dire, pede nnanzi pede, propriu su li scaluni de la Chesia de Leviche de sutta, ntitulata a Cristu Rrei. Siccomu ca lu tiempu era bonu, ne scinnimme su li peschi a la ripa de mare e me misi a paparisciare cu li pedi scuasati ntra l'acqua de na bagnalora. Sirma era scisu sutta puru iddhu cu lu mulu e ne sta spettava su lu trainu a mmenzu a la via logNa logNa ca vane de nu pizzu a l'àvutru de la marina. Lu sule sta se ne scinnia chianu chianu, quannu, nchianati tutti su lu trainu, pijamme la via de Saggiuseppe fenca a Cascignanu e poi ne ndrizzamme su la via ca ivene fatta dha mmane stessa. De dhai a nnanzi nu me ricordu nenzi àvutru percé, straccu comu era, me ziccò lu sonnu e durmii fenca a casa. |
Post n°188 pubblicato il 01 Aprile 2023 da ginoscirocco
LI CUMANNAMENTI Dha mmane lu prèvete Aronne, frate de Musè, se ddiscitò tuttudeparu pe le cridate de li sraeliti ca s'erene ncaddhisciati cu spettene ncora la scisa de la muntagna de lu Mesciu Musè. Puru giurni rretu s'ìvene llamentati ma sta fiata paria ca facivene de veru. Aronne scustò la pezza de nanzi a la capanna e vitte na mmassammurra de ristiani nferuciti. A nnanzi nnanzi stivene li capurioni cu le furcate a mmanu e ncarnàvene l'avitri. Cu tutte dhe cridate s'ia ddiscitata puru la nduvina Maria, soru de Aronne e de Musè e g'era ssuta de la capanna sua cu dane, ci pe ci sa, lu jutu a fràvasa. Aronne, cu sorsa de costi, ia ripijata culure e, facennu segni cu li mani, li fice stare citti e li prumise ca a la vèspara, ci lu Mesciu nunn'era ncora turnatu, se unìvene tutticcoti cu se ncòrdene su chiru ca ìvene fare. Tuttunubottu se stèsara tutti citti e se nginucchiara cu diuzione a nnanzi a lu Mesciu. L'Aronne e la Maria se cucchiara a lu frate cuttenti ca era rrivatu sanu e salvu ma puru curiusitusi cu sannu cci g'è ca ìa fattu tuttu dhu tiempu a dha susu e percé s'ia nnutte dhe chianche ca ci sape quantu pisàvene. |
Post n°187 pubblicato il 20 Febbraio 2023 da ginoscirocco
LU BARCUNE A UR, na mmane de 5400 anni rretu Nuè - V'aggiu ddiscitati mprima, stammane, ca v'aggiu dire na cosa mutu ma mutu rossa: ne vane de menzu la vita de tutti nui. “Sem, essi a dha fore e vidi cunussia nc'è ciuveddhi ca mpizza ricchia a chiru ca v'aggiu ddire”. Sem - Putimu stare scuscitati, tata, nu nc'è ciuveddhi e chiri de costi, sta dormene ncora a sonnu chinu. Nuà - Cci centru jeu cu chiru c'ai ddire tie; mo, cu le nore mei, vau cu mmarennu ca jeu prena suntu! Nuè - Nunn' iti capitu nenzi. Lu cuntu vale puru pe bui fimmene, ca mo ttocca cu giurati “su Diu” ca ste cose nu l'iti ccuntare a ngiru, patteculisciannu cu l'avetre. Cam - Tata t'ai zatu moi o ai già mmarannatu cu la suppa de mieru? Jafet - E spìcciala, scòrnetene cu dici c'a llu tata li piace lu mieru, sta dice cose rosse. Nuè - Lu llassu pèrdere, ca nc'è bisognu puru de lu jutu sou, maperò, ci nu face comu li dicu jeu, pe quantu è veru Diu, de ndravutu com'è, fazzu cu ddaventa nìvuru pe le mazzate ca li do e lu llassu puru fore de lu barcune cu ùnfula ntra l'acqua. Nuè - Allora nzignu cu be cuntu lu sonnu de stanotte. Iti ssapire ca nn'anciulu m'ane dittu ca Domineddiu nu ne sopporta cchiui pe li muti paccati e, cu se la scunta, ne manna tanta de quidd'acqua ca vole cu mmurimu tuttinfucati. Jafet - Allora ttocca cu mparamu a natare comu li pesci? Nuè - None, m'ane cusijatu cu fazzu na varca ranne cu ne mmantegna tutti a ngalla. Sem - Sta me cridia quantu ranne, basta puru una piccinna pe nui ottu e li vagnoni. Nuè - Ci me faci cu spicciu de cuntare ve dicu ca imu caricare puru na cucchia de tutte le vestie, percé ci morene, nui poi, cci manciamu? Nuà - Comu se nfuchene, i ceddhi volene e l'avetre vestie se ne vannu su li munti e poi quannu scampa se ne scinnene e tuttu ddaventa comu prima. Nuè - Nuà, nunn'ai capitu nenzi! Stu ddalluju dura quaranta ddie e quaranta notti e pe tuttu stu chiempu chiove, comu Diu la manna. L'acqua se azza tisa tisa cchiu susu de li titti de li munti e tutti li ristiani e tutte le vestie ca nu trasene a ntra lu barcune nosciu, li tocca sse nfuca. Nuà - Focu meu, comu fazzu cu stu fiju ca tegnu a ntra ventre? Sarà ca è meju ci purtamu cu nui lu macaru mmammanu. Nuè - Aggiu dittu ciuveddhi, sulu nui. Cam - A mie, tata, nu me basta mujerama, me pozzu purtare la fia de la Sara? Nuè - E cci cuntu arabu? V'aggiu dittu ciuveddhi e ciuveddhi ane d'essere. Nenzi macaru, nenzi fija de la Sara, nenzi nonni, nenzi zii e nenzi naputi. Jafet - E mancu lu fiju masculu c'a m'ane fattu la Lia? Chiru sine no, tata? Nuè - Sulu ci ne lu llassa a mujerata si no: no. Ca ci nzigniamu a fare a ci fiji e a ci fijiasci, nu la spicciamu cchiui. Sem - Ma ci nci vole na varca cu trasimu tutte le rrobbe nosce e lu manciare pe nui e pe tutte le vestie, ci sape quantu l'imu fare ranne? Nuè - Diu vide e pruvide e cusì Iddhu m'ane date le misure: logna razze 300, larga razze 50 e tisa razze 30. Cam - Tata puru lu porcu trasimu? Noè - Pocca! Tutte le vestie pure e mpure, sia cu lu zzòcculu chinu cca cu luzzòcculu spaccatu, chire de pilu, chire de pinna e puru chire ca striscene a nterra.“Sem, vane ttorna e bidi ci pe ci sa isti de costi a nui, mpìzzene ricchia”. Sem - None, tata dormene ncora. Nuè - Allora apriti boni l'occhi e le ricche. Stu barcune cusì ranne nu la putimu fare de suli e ttocca cu ne facimu jutare de tutti l'avitri ristiani. Ma nunn'ìmu spruvare ca Diu ne manna lu ddalluju, ca si no fessi suntu cu ne jutene. Llora imu ccuntare tutti lu stessu cuntu. Imu dire ca: “Domineddhiu m'ane cusijatu cu piàmu la via de lu fiume, cu ne sciamu a munte, a ddhu m'ane ssicuratu ca se stane meju, ca poi li mmannamu a pijare cu se ne vennu tutti appuru a nnui. Sem - Cci fazzu, tata, vau cu vannìsciu? Nuè - Sine spargi uce. Dinne a tutti chiri ca ffrunti ca jeu, capu de li capi, pe bula de Diu, voju cu fazzu na festarra lu giurnu de la luna tunna. Ne rricujimu tutti a quannanzi sutta a la gnàgnala a dhunca nci su le chianche de l'artare. Dilli cu nu bennu cu li mani mmanu ma cu nnucene scenchi e castrati, aviniceddhi e crapetti, ma cusì tanti, ca lu ndoru de la carne rrustuta ane rrivare fenca a dha susu a Diu. (a lu crammane) Nuà - Puru stammane t'azzi mprima? A dhu te tocca a quist'ura ca lu sule nu se vide? Nuè - Essu cu fazzu l'acqua ca ierisira aggiu busatu cu lu mieru. (dopu nu picca) Nuà - Nc'iai misu tuttu stu chiempu pe do' cocce d'acqua? Noè - Trovi sempre ncicchinnonne, tie. Nu lu sai ca tegnu 600 e passa anni e me scinne cu lu cuntacocce? Senti mo, osci vennu tutti e dopu la manciata, ttocca cu li mmiziu unu pe unu a chiru c'annu ffare de crai a nnanzi. Cu bidi mo' a dha ffore, li strafizzi? nc'è cu te mini li mani a li capiddhi! Jerisira tardava cu piu sonnu, panzannu a quanti ristiani e a quante sciurnate de fatica nci volene cu struncunamu centanare de pedi de pignu, ma mmagginannu ca chira era la ula de Diu, me zziccò lu sonnu e ntisi la uce de l'ancileddhu ca me prumintia, pe stammane, tutti li fierri fatti mposta pe lu barcune. E nu boi ca, mo ca su ssutu a dha fore, nu stannu stisi a nterra unu de costi a l'avutru? Maperò, jeu nu ssacciu comu li putimu maneggiare. Jafet - Tata, lu sai ca quannanzi nc'è na rota cu la catina ca quannu gira struncuna li pedi de lu voscu. Nu bisciu l'ura cu fazzu comu m'a mmusciatu dhu carusu, stanotte a nsonnu. Cam - Tata, tata, s'ane vveratu lu sonnu c'aggiu fattu. A quannanzi nc'è nu tavulune logNu cu lu sarracchiu ca gira e face a feddhe logNe puru li truncuni rossi. Sem - Tata, Diu ne vole bene deveru! Stanotte m'è banutu a nzonnu nu carusu ca m'ane fattu bidire: comu aggiu sciuncire li tavuluni pe l'ossatura de lu barcune e cumu aggiu ncuddhare fitte fitte le tàvele una de costi a l'avatra cunussia se nfiltra l'acqua. Nuè - Menumale pe sti fierri ca n'ane mmannati Domineddiu, fiji mei, si no comu ivene pututu fare? Quannu spicciamu lu barcune però, li precamu a nterra e la moja ca rria cu lu ddalluju, face lu restu. Ci poi, li fili e filori, ca rrivene ntra mijara d'anni, ne sentene lu bisognu, se li mmentene de suli! |
Post n°186 pubblicato il 26 Ottobre 2022 da ginoscirocco
LU SCIARDINU Carusu - E tie de dhu sta essi? Eva - Deveru e g'è fatta a puntu giustu ca se squaja a mmucca. |
Post n°185 pubblicato il 13 Agosto 2022 da ginoscirocco
Me crisciu ca nu tutti canuscene sta vecchia poisia de lu Oronzu ANDRETTA de Lecce
DISCORSI INTRA LA CHIESA MENTRE SE DICE MISSA
- Ave Maria, grazia prena …..... furmine a lu cane e a ci li tene, e tie vagnona dillu a Donna Nena, ca cu li cani a Missa nu se vene. Pater nostru quesinceli …... ce peccatu dha fija te lu Vitu cu ba se sposa quiddhu Don Rafeli, dhu vecchiu ntasciunatu rimbambitu! Gesù Cristu meu la pruvvidenza ….. comu spicciara, Nina, dhe quistioni te lu quasta mistieri e la Vicenza ca s'è tirata l'occhi pe lu Ntoni? -
e tene mesciu Peppe testimone, ca l'have vista cu lu nnamuratu ntra na casa rrittu 'lla stazione.-
ce taieddhuzza an capu s'ha calata: nci suntu li percochi, le cirase, na mila na mbrunella, na patata. -
ca sta 'nnanzi l'artare, ce ccappieddhu! Nc'è la mbrucacchia, nc'è lu pumitoru, nu nitu a mmenzu cu lu passareddhu, fibbie, fiureddhi e pinne te caddhina. Quannu camina comu se lardiscia, se studia te dhu motu se cumbina, e comu è mescia cu petteculiscia! - Quann'è ca mmurmura l'hai te sintire, dha brutta nverdicata pinzierusa. Puru de la Peppina n'ha ce dire, ca se ne stave a casa sempre chiusa. A iddha 'ntantu certu nu' ssimija ca nun ci passa e spassa te la chiazza e pinzieri de l'autri nu se pija, nunn'ete comu iddha la pupazza. -
puru a la Rosa li n'ha titte tante, te vene cu la rranfi e cu la spinni, dha brutta liguacciuta e murmurante. -
ttocca cu ne 'mpruntamu fencattantu cu sciamu pe' la santa comunione. -
e mo' ca spiccia spetta ca va' bbegnu, alla sacristia lì l'aggiu ddire ieu pili su la lingua nu ne tegnu. Li ticu ca nun è cu se la pija ma cu nu fuscia comu na sciuscitta, ca la missa tantu prestu la nturtija ca nu te ccorgi mancu ca la titta. |
Post n°184 pubblicato il 27 Luglio 2022 da ginoscirocco
L'ANIMA C . A ll'anima tua … e nci vulìa tantu cu beni? Ane cchiui de menz'ura ca te sta spettamu comu do fessi.
|
Post n°183 pubblicato il 06 Giugno 2022 da ginoscirocco
NDURTU E NDURGENZA
Lu ndurtu e la ndurgenza suntu do' perdunanze mmentate de li ntichi cuvarnanti quannu, pe li cuntantizzi, cu se fannu beddhi puru cu li fiacchi ristiani, li facivene ssire de lu carciuru e li scancellavene li paccati. A dhi chiempi, quannu nchianava nu rre nou o istu se spusava o li nascia nu fiju, pe li presciarizzi, facia lu ndurtu e sbacantia li carciri de ssassini, de latri e de mbruioni. Puru quannu facivene nu Papa nou, istu cuncidia: comu capu de statu, lu ndurtu a li cunnannati e comu capu de la Chesia la ndurgenza de li paccati. Pe comu me ricordu, tutti li Papi, comu capi de la Chiesia, annu sempre date le ndurgenze pe ogni festa bona. Ma le ndurgenze cchiu bone, chire beddhe chine, bone pe tutti li paccati, vanivene rricalate a chiempu de Giubileu quannu li ristiani a mijara se partivene de luntanu de 'gnibanna e vanivene a Roma cu se le pijene apparu a la benedizione a ll'urbi e a ll'orbi. Mo, iti ssapire ca erene passati cchiui de mille anni de quannu lu Mperatore Custantinu ia fatta frabbicare a Roma na Chiesia beddha ranne a dhunca era statu misu a Ncroce, capisutta, Sampietru e, siccomu stia forimanu de dhai de lu fiume, era stata ntrassata e a, dire lu veru, a certi punti sta nzignava puru cu scarra. A l'annu de lu Signore 1503, ddavantò Papa Giuliu Sacunnu ca, prima mprima se dese de fare e cumannò a li mesci cu scarrene la chesia vecchia e cu ne frabbichene una nova, cchiu bedha e cchiu ranne. Paredhu, lu Papa, s'ia fatti fiacchi li cunti e quannu se ncorse ca li sordi nu bastavene, li vinne mmente l'Attu de perdunanza de lu 1294 dunatu de lu Papa Celestinu Quintu e cusì lu Papa Giuliu predacò a ll'urbi e a ll'orbi ca se putivene dare sordi e fare rricali pe la Chesia nova de Sampietru a scuntu de li paccati. Stu Papa campò ncora 10 anni e quannu morse lu frabbicu stia a dhai ncora mpisu percè li sordi rricoti erene stati picca. A lu nou Cuncistoru, vinne scucchiatu, nu carusu de nume Giuvanni, ca era fiju de lu Larenzu de li Medici, e se dese lu nume de Papa Leone X. Issu, comu fiju de lu “Magnificu” tania già la capu china da samenti e cusì chiamò a Roma lu Mmicalanciulu e lu nnuminò capumesciu de lu frabbicu nou de Sampietru. La capu sua era bona deveru ma senza sordi lu fischettu nu sona e, siccomu ca lu sagnu nunn'è acqua, ca percé li nnantisciuti soi erene ddavantati ricchi spunnati facennu li marcanti e li mprestasordi a ntaressu, panzò bonu cu cummercia le ndurgenze. Mancu cu la penza do' fiate, se fice purtare: carta, pinna e calamaru e scrisse la “Taxa Camarae” ca nunn'era avutru cca la sfirza de tutti li paccati, ca li ristiani ponnu fare, cu de costi quanti sordi nci vulivene pe la ndulgenza. Ditta cusì, unu pote panzare ca la ndurgenza cancella peccatuzzi fatti senza ficuzione, e nvece no, percé suntu tutti paccati de codice penale ca moi se scuntene sulu cu anni e anni de carciru. Tutti li 34 paccati scritti su dha lista, suntu spiecati pe filu e pe segnu maperò jeu, cu nu la fazzu mutu logna, aggiu scucchiatu sulu chiri ca me su parsi cchiu strammi e aggiu misu puru de costi a li sordi ca nci vulìvene tannu pe la scancellatura, l'euri de moi:
|
Post n°182 pubblicato il 26 Aprile 2022 da ginoscirocco
CI A LE STIDDHE E CI A LE STADDHE Tanti anni rretu, jeu era ncora vagnone, vinnara a Prisicce li Passiunisti. Na sira, de susu a lu purpitu de la chesia matrice, predacara, lu cuntu de na vagnona, a dha vanna a li paduli de Roma, ccisa pe manu de nu caruseddhu ca ìa vulutu cu ne mbrufitta e iddha nu se stese. Puru ca erene passati cinquant'anni de quannu era ccappatu stu fattu, jeu rrimasi fiaccu percé quannu la ccisara dha vagnona era cchiui o menu sozza mia. Poi sippi ca propiu quiddh'annu, lu giurnu de Saggiuvanni de lu 1950, lu Papa Piu XII, in pompamagna, dopu quarantott'anni de cavasa de beatificazione, la fice Santa su la chiazza de Sampietru a Roma cu lu nume Maria Goretti. Comu erene sciuti li fatti, pe filu e pe segnu, li sippi dopu, quannu vitti a lu cinama de Prisicce lu firmi “Cielo sulla palude”. Erene ppena ppena passati quattru anni e menzu de quannu era stata nchianata su l'artare Santa Maria Goretti, ca n'avutru fattu, paru paru, ccappò a n'avatra caruseddha de tridici anni, lu giurnu de la Befana de lu 1955. Sta fiata lu fattu ccappò a dha vanna a la Sicilia a lu paiseddhu de Muntedoru, ntra la pruvincia de Cartanisetta. Lucedda, cusì la chiamavene Lucia Mantione, fija puru ista de famija povara e se buscava già lu stozzu de pane quannu li signuri de lu paese la pijàvene pe serva a sciurnata. La vespara de la Befana, ssiu de casa cu ba ccatta li pospiri e nu turnau cchiui. Tre giurni dopu la truvara stisa a nterra a mmenzu a lu feu e, puru ca ìa chiòpputu notte e giunu, le rrobe erene ssutte. Nu se sippe mai ci n'ìa busatu e cu nu begna sprovatu, l'ìa ccisa, povara Lucedda. Me crisciu ca tutte doi ste caruseddhe, prima cu bennu ccise, ci sape quantu annu cridatu e annu lluttatu cu nu bennu vastate e pe certu, annu zata la capu a ncelu chiedennu jutu a la Madonna e a Gesù Cristu. La sbentura l'ane mise una de costi a l'avatra, morte tuttedoi pe mmantanire la propia nnucenza, pòvere criature, ma mentre a la Maria Goretti li ficiara lu santuariu e la nchianara su l'artare, lu corpu mortu de la Lucia Mantione nu lu ficiara mancu mprossimare a la chesia. Lu parrucu, cu la scusa ca era morta senza cu se cunfessa, nu bose cu li descia mancu na stizza de acquasanta e mancu lu ndoru de lu 'ncenzu. La precara a nterra a n'agnulu scunsacratu de lu campusantu e senza mancu na Croce su lu sabburcu. A dire lu veru, comu se dice, lu chiempu è calantommu, e cusì, dopu cchiui de menzu seculu, propiu l'annu passatu, stu fattu è rrivatu a la ricchia de lu vescu c'ane panzatu bonu cu li face lu funerale, moi pe tannu. |
Post n°181 pubblicato il 13 Gennaio 2022 da ginoscirocco
TIESILLA
|
Post n°180 pubblicato il 20 Novembre 2021 da ginoscirocco
LI VERBI
La palora cchiui meju, a lu cuntare, è lu VERBU. Lu scrisse puru Saggiuvanni “Prima de tuttu nc'era lu verbu” e lu verbu era CRIARE, poi rrivò lu chimicu Lavoisier e disse ca “nenzi se cria, nenzi se strusce, ma tuttu cancia furma”. A quarchedunu sta ssuta nu li piaciu e rrimase fiaccu. Pe mie lu verbu cchiu meju de tutti è VULIRE BENE. Nui vulimu bene a la mamma, ca nn'ane fatti, nu picca de menu a lu tata. Vulimu bene a lu prossimu ma nu a tuttu, sulu a chiru ca ne face còmmitu. Vulimu bene a la vita, a la noscia, se capisce, e cchiui ddavantamu vecchi e cchiui li vulimu bene e ne la tanimu stritta stritta ntra la dentiera. Vulimu bene a le vestie ca ne jutene e ne fannu cumpagnia, a chire cu lu pilu beddhu lognu, ca piacene mutu a le signure e a chire ca tennu li sanni janchi e logni ma a tutte l'avetre, none, le ccidimu e ne le manciamu. Puru a le chiante vulimu bene, pocca, spece a chire ca ne dannu le vulie, l'ua, le fiche, le pire e a chire ca caccene li fiuri beddhi e inchene l'aria de ndoru, ma a le foje de lu sciardinu e a le fojereste, nu li vulimu bene pe nenzi, ca ne le ccujimu e ne le manciamu: crude, dalassate o nfucate ntra l'oju frittu. Tutti vulimu bene, percé simu AMANTI: de la rrobba, de li sordi, de l'oru e de li diAMANTI. Mo ca sta penzu, percé quannu l'AMANTE è masculu, è nu signuru cu lu core ranne ranne ca bruscia de focu pe la nnamurata, ma quannu l'AMANTE è fimmana, è na fiacca ristiana? Va ssacci! De quannu lu munnu è munnu, piace mutu puru lu verbu PUTIRE ma de cchiu quannu è nume cca quannu è verbu. Lu PUTIRE, pe seculi e seculori è statu sempre vula de grannezza. Lu primu ca se lu pijò foe lu furzurutu ca, a scaffi e càvici, se lu tinne strittu fenca a quannu nu rrivò lu turnu de lu lignuilognu. Istu, cu la dittolica, prumintia pe tutti fimmene e carne frisca a buttafasciu e tantu ncarnò li ristiani, ca tutticcoti, mazzisciara lu cchiu forte. Puru istu però nu lu tinne a lognu, ca nu bbinciu cu dane chiru ca ìa prumisu e ttuccò cu lu llassa a ci tania lu sale a ncapu ca se mmentava ca cuntava, de notte e de scusi, cu chiri ca stannu susu a ncelu, ca nci suntu, ma nu se fannu bidire. Stu tramanzanu era nu furbacchione natu e predacava ca era bonu: cu nduvina lu nnanzibanire de lu munnu e de li ristiani. Era iddhu ca facia ssire a ncelu lu sule de mmane e la luna de sira, nu sempre, sulu le sire ca dicia iddhu e la putia mmusciare tunna o a feddhe, chiu o menu rosse. Se vantava puru ca era bonu, cu lu jutu de chiri de dha susu, cu tegna a frenu lu munte ca spattarrava focu e fiamme, cu carma lu tremulizzu de la terra, cu nu face ddallujare ca si nò se nchia la rutta d'acqua e murivene nfucati ma de cchiui, cu scunfunna li nnamichi ca stavene ntra le rutte de costi ca de notte, se futtivene le fimmene, le vestie, le fiche e li pirazzi loru. Stu macaru putia facire tutte ste cose a costu ca li ristiani cridivene a occhi chiusi a chiru ca dicia e facia, ca li purtavene la giusta diuzione e li nnucivene scencareddhi e aviniceddhi de rrustire percé, a chiri de dha susu, li piacìa lu ndoru e a iddhu nvece la carne rrustuta. Siccomu, se cunta, ca l'arte de lu tata è menza mparata, puru li fiji e li fiji de li fiji de li macari ddavantavene macari e rrivara cu se mmentene ca pe ogni cosa ca unu putia ccappare, su la facce de la terra, nc'era a dha susu lu fattu mposta ca, a li ristiani, li jutava a sacunnu de quantu se disobbricavene e li facia stare fiacchi o murire ci nu purtavene nenzi o facivene li fessi nforza. Poi, nu se sape comu, nu fiju de macaru, ca se cridia cchiu brau de l'avitri, criò lu scumpiju quannu se mmentò ca, a dha susu a ncelu, nc'era nu diu sulu, ca de sulu ìa criatu tuttu e de sulu bincia cu cumanna tuttu lu munnu. Ma nu durò a lognu percé poi, quannu li fiji de li fiji de dhu macaru, se ncorsara ca, a paracone de nu diu sulu, li ristiani purtavene picca rrobba, se mmentara ca lu diu, sì era unu sulu, ma nu stia propiu sulu sulu percé tania, tornu tornu, nu saccu de anime sante patrune de ognunu de nui e de tutti li santi giurni de l'annu e cusì, a ngloria loru, turnara ttorna le feste, li vuti e li sordi.
|
Post n°179 pubblicato il 16 Ottobre 2021 da ginoscirocco
BONASORTA Na fiata, quannu nu ristianu o na ristiana rricalava na cuseddha (nu maranciu, do' mennele, do' nuci, nu taraddhuzzu, na cosa duce ....) a nu vagnone, istu ttuccava cu dice: “none crazie” e attorna “none crazie”, pe do' fiate, e sulu a la terza vota se putìa pijare lu rricalu dicennu: “bonasorta a ssignuria”. La sorta era comu nu pescu rossu ca pannia su la capu de tutti li ristiani e, cadennu, li putia squicciare comu na sarvica. Se nascia cu stu pinzieri e unu se lu purtava pe sempre fenca rrimania su la facce de la terra, ca percene chiru era lu destinu sou. Se dicia ca a quarche agnulu de lu celu sarà ca nc'era nu libbru cu scrittu susu comu scia a spicciare ognunu de nui, ma ciuveddhi ncapava cu lu legge, e cusì tutti li ristiani stivene scuscitati, tantu quannu ccappava ccappava. Ma nu tutti tanivene lu stessu panzamentu e cusì li cchiu sverti de capu se mmentara ca erene boni cu sbircene, su dhu libbru, lu nnanzibanire de li ristiani ma nu de tutti, sulu de chiri ca se putivene disobbricare. Pe stu fattu, ognibanna e a ogni lebbrica, nci su stati: masci, prufeti, sciamani, macare, sibille, streche, fattucchiere, ruspici, àuguri, chirumanti, taruccari, astrologi, oroscupari, volve lappone, scapulomanti gialli, guri, santoni e paragnosti vari ca, futti futtennu, su campati e campene ncora a cojuru d'avitri. Se cunta ca a li chiempi de li chiempi, quannu li ristiani vivivene ncora ntra le rutte, li macari nc'erene già e, senza cu sciamu mutu cchiu dhai, unu stia propiu quassutta a nui, ntra la rutta de portu Badiscu a tanamentu de Otràntu, cchiui de 7000 anni rretu. A ogni pizzu de munnu, li primi ristiani tremavene de paura: quannu santivene la terra mmuvire sutta a li pedi; quannu li munti spattarravene focu e cìnnere; quannu chiuvia pe giurni e giurni e l'acqua li nfucava ntra le rutte; quannu, curcati a ventre china, la notte facivene fiacchi sonni e se ddiscitavene tuttuccotu cu l'occhi scantaraddhati. Muti de li nduvini se mmentavene ca stivene ncardasciati cu nu diu ca li spruvava, ntra nu visciu e sbisciu, li fatti de li ristiani ca vulivene cu ssannu comu la vita loru scia nnanzi e comu scia a spicciare. Li cchiui de issi se ssattavene su nu pescu de costi a lu tempiu e, pe picca sordi, tiravene a nduvinare la sorta o a spiecare nu sonnu a chiri ca passavene. Nunn'è ca mmistivene ma bastava cu ne zicchene una ca poi istu la cuntava a l'avitri e ddavantavene cusì bravi ca, a mpicca chiempu, rrivavene cu se ccattene le cisure tornu tornu a lu tempiu e criavene lu cummerciu de l'oraculi. Frabbicavene cusì locande pe li furastieri, staddhe pe le vestie, cantine pe le cummertazioni, àiere pe li sciochi e osterie pe la ventre. Quannu jeu era vagnone giravene pe lu paese le macare de Sulitu e poi me ricordu nu carusu, ca scia a ngiru a li paesi, cu a ncoddhu na cascetta china de fujetti culurati e, pe do sordi, ne facia ziccare unu a la pica, ca cu lu pizzu de la ucca lu scucchiava ntra tutti e lu llassava a ntra la manu stisa de la caruseddha ca poi, lu purgia a lu macaru cu se lu face liggire, speranziusa, paredha, ca truvava lu nnamuratu. Me ricordu ca nc'erene puru le macare ca faticavene a casa e nu sulu se menzavene ca erene bone cu nduvinavene la ventura ma se vantavene ca putivene minare o llevare lu malocchiu a li poviri disgraziati. Poi li chiempi su canciati, lu prucressu ane perti l'occhi a li ristiani ca, chianu chianu annu mparatu comu gira lu munnu, ma la paura de la “fiacca sorta” l'ì rrimasta a ncapu pe seculi e seculori. Li macari s'annu mmentate avetre furme de mbrojarizzi, usannu giurnali, radiu e televisione. Menumale ca moi s'annu rraduti puru percé li ristiani, scennu a la scola, nu nci cridene cchiui a macari e macarie ma fenca a jeri tutti li giurnali, de nutizie o de ntartieni, tanivene la paggina de l'oroscupu ca nduvinava ci, pe ci sa, eri natu sutta a na bona stiddha o sutta a la luna quintadecima o vacante. Me sta scurdava: bonasorta a tutti. |
Post n°178 pubblicato il 13 Agosto 2021 da ginoscirocco
LI PATRUNI Ndrea - Veni, mbrazzàmene, tantu a nui lu curuna nu nne zzicca! Tie lu Carlu cardinale sinti? Te ttiru de la nasca! Carlu - Stai cu li scherzi tie, e nu t'ai ncortu de chiru c'annu fattu dha ssutta. Ndrea - L'aggiu vistu, l'aggiu vistu! Li mascarani mei s'annu misi de unita a li patimori toi. Annu fattu bonu, cusi, de li Morti, nu se pìene cchiui a petre. Carlu - Tie te menzi ca ponnu rrivare cu stannu culu e camisa? Ndrea - Me crisciu ca sine, percé nu tennu nenzi de pardìre. Ci nne la face fare cu se llitechene. A chiempi passati, macari li mascarani mei erene cilusi de lu cummerciu loru, ca oju, mieru e pane nu li mancava. Carlu - Puru li patimori mei erene cilusi de lu cummerciu de lu paleddhu e de li piezzi de ntra le tajate. Nunn'è ca s'annu rriccuti ma mancu iddhi su morti de fame. Ndrea - Mo ca sta penzu, comu è ca pe tant'anni nu t'ai mai fattu bbidire e mo cittu mmie e cittu ttie, veni cu me trovi? Carlu - Ma ... nu nc'è mai stata l'occasione, ma t'aggiu sempre mmuntuvatu, pe lu bonu, se capisce, e t'aggiu purtatu lu rispettu ca te mmeriti, ca sinti sempre mutu cchiu ranne de mie. NdreaSimu stati a nu tiru de scuppetta e puru nu t'ai mai pijata pena, cu beni cu me faci visita. Carlu - Sai com'è, nu bulia cu fazzu tortu a ciuveddhi, ca puru li capi de la casa mia nunn'è ca se pijavene mutu cu chiri de casa tua. Nu te dicu poi quante ttuccatu cu me ne sentu, quannu llassai a lu Carmelu cu se ne vegna a casa tua. Ndrea - E, cu giusta raggione, ca chiru era natu e crisciutu sutta l'occhi mei e cu bui nu tania nenzi de spartire. Carlu - Me lu ricordu, era brau e comu me vulia bene, poi se ne vinne a casa tua e, comu se dice, mortu lu sciuscettu nu fomme cchiui cumpari. Ndrea - Ma cci stamu ncora cu lu mie e lu tie, li paesi s'annu UNITI e me pare ca unu de nui doi è de cchiui. Carlu - Percé me vardi cusì? Ndrea - Nu lu nduvini? Carlu - E jeu, ca pe lebbriche e lebbriche aggiu visti nascire e murire tanti patimori, sacunnu tie, mo, ttocca cu li llassu a manu tua? Ndrea - Me pare ca do' caddhi nu ponnu stare ntra lu stessu caddhanaru e siccumu jeu su cchiu ranne e puru meju de tie, facimu a “patrunu e sutta”, ci voi cu rrimani. Carlu - Tie nu ssai ci suntu jeu! A mie li ristiani me volene nu bene pacciu, ca percé l'aggiu scampati de la peste e tie? Ai fattu lu discipulu … cu rispettu de li Discipli pari toi! Ndrea - Ci jeu e fratama lu Pietru nunn'ìvene datu lu jutu comu discipuli, tie eri rrimastu pacanu cu li dii rumani e nunn'eri mancu ddavantatu cardinale, beddhu meu! Carlu - Ci nu nc'eri statu tie ncinn'era statu n' avutru, cu rrivene a dudici; ca poi, dicìmala tutta, era fravata ca jutava e tie stavi comu asu pe ficura, ma, siccomu ca ai utu puru tie lu martiriu, jeu te portu rispettu. Ndrea - Menumale ca te ne ncorgi. Nu te scurdare ca jeu a cquai sto su lu circhiu cchiu tisu e tie stai muutu sutta. Jeu su mortu a ncroce fatta a perre e nnu ntra nu lettu comu a tie. Avutru cca: ccìssittie e ccìssujeu! Carlu - Me pare ca è meju ci ne ncurdamu, ca mposta su banutu, e la spicciamu cu ne llitacamu ntra de nui. Me crisciu ca ci stamu de la stessa menza putimu rrivare cu ne fannu la festa: n'annu a mie e n'annu a tie. Ndrea - Ma statte cittu, vane. Chiri moi stannu ncardasciati cu le feste de le canzuni, de lu culure de l'oju, de la pizzaca e te cridi tie ca penzene a le feste nosce? Su passati li chiempi quannu tutti, ma deveru tutti, me purtavene a ngiru a purgissione cu lu capitulu sanu, cu la banna e cu tuttu lusecuteu de prevateddhi, de fratelli, de fije de Maria e de lu Coredegesù, cantannu cu la cannila a mmanu. E' veru ca a mie me fannu ncora la focareddha ma me crisciu ca me la ddumene cchiui pe ficura cca pe autru, lu fannu, cusì vennu li furastieri e spennene sordi. Carlu - A tie mmenu se ricordene cu te fannu la focareddha, a mie mancu chira! Ci moi lu giurnu de la festa mia, cade de uttisciana, alla Missa vennu si e no quattru catti. Senti nu picca, tie ca stai ncardasciatu cu lu Capu de li capi, percé nu li cerchi la crazia, puru a nume meu, cu llea a dhi povareddhi la zi lella e lu curuna, a nume nosciu cusine ddavantamu attorna miraculusi, comu na fiata? Ndrea - Stai propiu cu l'acqua a ncanna, eh? Ma cci te passa pe la capu? E' spicciatu lu chiempu de quannu la gente cridia ca tuttu chiru ca li ccappava, era sempre pe cumannu de Diu, pe menzu de nui, se capisce. Ca poi, ci era cosa bona, Diu la facia a dunu e ci era cosa fiacca, la facia a scuntu de li paccati. Carlu - Te cercu pardunu pe sta ssuta de capu! Nu ssacciu mancu cci m'ane piatu. Me sentu persu. … Llora ne mmenninu? Nu ne rrimane nenzi de fare? Ndrea - Cittu, me sta vene a mente na penzata. Carlu - E dilla, cci sta spetti? Ndrea - Na cosa la poti fare propiu tie, ca si quasi sozzu de iddha, ve llavati sulu cinque seculi e ve capiti, meju! Carlu - E dimme ci è sta ristiana ca va la trou mprima mprima. Ndrea - Siccomu ca moi la festa de lu paese UNITU, nu la fannu cchiui: né pe mmie né pe ttie ma pe lu “paru sparu” ca nc'è statu lu sidici de dicembre e istu cade propiu lu giurnu de Santa Delaide, tie mo, sa cci ffaci, vai cu la trovi e li minti ntra li mani soi tutti li mascarani e li patimori, chiri vivi e chiri morti e li dici puru ca jeu e tie ne mmennimu e la llassamu libbra e franca, comu la sula patruna de lu PAESE NOU. Carlu - Nu me piace stu discorsu ma sarà ca dici bonu! Mintimu na petra susu! Me menzu, ca li mascarani e li patimori, la ponnu piare puru a nsettu sta Santa Delaide,percè perdene nu piscatore d'acqua duce e nu cardinale ma se trovene cuperti sutta a lu mantu de na Santa Reggina, mujere de do' Rrei.
|
Post n°176 pubblicato il 15 Luglio 2021 da ginoscirocco
ANCILI E DIAVILI (tratto da "Strolacamenti de 3 vecchiareddhi")
A - Ne trasimu cquai, ntra la chiesia de lu Carminu?
|
Post n°175 pubblicato il 06 Giugno 2021 da ginoscirocco
(da "A cummertazione") ABRAMU NNUCE LA PACE? Li Ebrei d'Israele e l'arabi de la Palestina sta se llitechene attorna de bruttu. Nunn'è ca nc'è statu mai nu chiempu ca s'annu vuluti bene ntra de iddhi percé su stati sempre comu cani e catti.
|
Post n°174 pubblicato il 01 Maggio 2021 da ginoscirocco
LE FICURINE
A dhi chiempi, la sira notte de state, spicciatu de sciucare a carte a nnanzi a lu barra, senza mancu cu ne damu vuce, ne partivene tuttideparu cu ne facimu la caminata a la “villa”. Se dicia a la villa ma ne scaffavene mutu cchiu nnanzi, a fiate rrivavene fenca a la stuccata pe li Saccursi, eppuru dopu. A lu primu capanneddhu de carusi, caminannu caminannu, se ccucchiavene avitri vagnoni e a fiate rrivavene fenca a vinti parsuni e cchiui. Nc'era ci cuntava de scola, ci de fatti ccappati frischi, ci cuntava culacchi pe ridire e poi tuttuccotu unu ntunava na canzune e llora tutti ne mintivene a cantare cu tuttu lu fiatu ca tanivene a ncorpu. A quiddh'ura nu passava ciuveddhi e nui caminavene chianu chianu sparpajati pe tutta la via. Erene tutti ntra de nui masculi e pe li bisogni bastava cu ne cucchiamu a lu parite e, de suli o a cumpagnia, canciavene l'acqua a le vulie. Nc'era puru ci tania de fare cose rosse e llora zumpava lu pariteddhu e spicciava a ntra la vigna de le Fùnnere. Na sira lu Vittoriu nchianò su lu parite e a lu scuru, zumpò de sutta. Tuttuccotu ntisi cridare la castignata cchiu rossa ca ia mai ntisa: “Mannaggia a centu metri de ficurine de santi poste una de costi a l'avatra”. Pocca, cadennu, pareddhu lu Vittoriu, squicciò cu lu pede nu “bisognu” beddhu rossu de la sira prima. Tutti mo spurramme a risi, mmagginannu cc'era ccappatu. Jeu, me ricordu, ca rrimasi fiaccu percé, cchiui o menu lu Vittoriu, cu na sula castignata, ia ziccatu cchiui de 1.600 Santi ca mancu tra le litanie logne, nci ne su tanti. Stu fattu m'è banutu a mente chiempu rretu e cusì m'aggiu ricurdatu de quannu ntra lu libru de le cose de Diu, a na pagina sine e a una none, tania nfilata na ficurina. Li Santi pittati erene tanti ma chiru ca futtia tutti nunn'era né Santu Ndrea lu protettore de Prisicce né Sa Lluviggi, 'u Santu meu, ma era Sant'Antoni de Padua. Cchiui de Sant'Antoni poi nc'era Gesucristu: chiru ppena natu, chiru vagnone, chiru a Ciommu, chiru cadutu sutta la Croce, chiru nchiuvatu susu, chiru mortu stisu, chiru rrisuscitatu e chiru cu lu core a mpettu, lu Coredegesù. Ma ci de veru, tania cchiu ficurine de tutti, era la Madonna. De Issa, nc'erene tutte chire de la vita sua de quannu fu Nnunziata de lu Carbieli a quannu foe Ssunta a ncelu passannu de le Mmaculate e de le Cuncepite. Nci nn'erene poi nu saccu e na sporta de Madonne cu lu nume: de nu pescu, de nu munte, de na concateddha d'acqua, de na cisura, de na via, de na rutta, de nu paese e de ci cchiui ne sape cchiui ne minte. Facennu ficuzione, me ncorgu ca li sciudei nu tennu statue nè quatri nè ficurine: né de Diu, né de li Santi né de le Madonne percé nu li vole lu sacunnu Cumannamentu, ca nunn'è chiru ca n'annu mparatu de vagnoni a le cose de Diu, però è chiru ca Diu dese tannu a Musè e ccumenza: “nu te poti fare na statua o nu quatru de chiru ca nc'è susu a ncelu o a nterra o ntra l'acqua o sutta a la terra. Nu te nginucchi nnanzi a issi e nu li faci de servu percé jeu, lu Signuru, suntu lu Diu tou e su nu Diu cilusu; jeu cunnannu le malefatte de li tata ca ttocca cu le scuntene li fiji fenca a la terza o a la quarta generazione, pe chiri ca me volene male, ma suntu bonu, fenca a la millesima generazione, cu chiri ca me volene bene e sèquetene li Cumannamenti mei”. Ci li Cumannamenti, cumu dice la palora stessa, suntu leggi cumannate de Diu e, ci nu se face comu nc'è scrittu, è paccatu rossu, comu è ca le Chesie Ristiane su chine de Santi e Madonne? Se face paccatu quannu unu se nginucchia a nnanzi a Cristu ncroce? Fice paccatu la Santa Tresia d'Avila quannu se nnamurò de Gesucristu a puntu ca pruvau custu ntra li carni, sulu cu lu varda? Tutti chiri ca, pe vutu, rricalene cose d'oru e d'argentu a le Madonne o istu o dh'avutru Santu, a l'occhi de Diu, fannu paccatu? Sti rricali, puru ca suntu senza sagnu, nu ne fannu vanire a mente li sacrifigi ca facivene li nnantisciuti pacani? La Chiesia dice ca lu Diu è Unu Sulu e ca simu tutti fiji de lu stessu Diu, sia ca simu Ristiani sia ca simu Sciudei e, me crisciu ca li primi papi Ristiani, pe lu bene de la Chesia, ttuccara cu cancene lu sacunnu Cumannamentu cu la mira ca li pacani ddavantavene Ristiani senza cu perdene le sanse de li nnantisciuti loru.
|
Post n°173 pubblicato il 04 Aprile 2021 da ginoscirocco
BONA PASCA RANNE A TUTTI
Aucuri a tutti de Bona Pasca Ranne, ranne nu sulu percé è ranne la festa ma percé, na fiata de Pasche ncinn'erene tre: Pasca Ranne, Pascareddha e Pasca Befinia. E g'era propiu lu giurnu de la Pasca Befinia ca Papatore cantannu in latinu, de susu a lu purpitu, dicia de pricisu quannu cadia la Pasca Ranne, percé tannu nu nc'era ciuveddhi ca spannia sordi cu se ccatta lu calendariu de lu Barbanera. L'aria de Pasca se santia già dopu l'urtimi giurni de Carnuvale e inzignava cu la Caremma, propiu lu giurnu de la Cinnareddha, quannu li ristiani pe quaranta giurni facivene la stinenza e lu dasciunu. Ncammarava e ttuccava cu bascia cu se cunfessa, ci manciava, la carne, lu casu e l'ove. Ma tannu nu facia paccatu ciuveddhi, tantu la sula carne ca manciavene era chira de li favaluri, li maccarruni la duminaca li cunzavene cu lu pane rattatu e l'ove ncaddhate le mintivene sutta a la fioccula cu ddaventene purgini. Ma però, nu tutte l'ove, quarchedunu servia pe lu caddhuzzu de pasta pe li masculeddhi o pe la pupa de pasta, pe le fimmaneddhe. Lu Sabutu Santu, bonsignore benedicia l'acqua Santa nova e poi benedicia puru li caddhuzzi e le pupe. Dopu nzignata Missa, a lu Gloria, lu secristanu ristaccava li nzarti, lu chesciune ranne mpisu cadia e cumparia su l'artare la statua de Cristu Risortu. La banna, l' orgunu e le campane nzignavene a sunare e nui vagnoni, tisi su le segge, scattrisciavene li mani.
|
Post n°172 pubblicato il 13 Marzo 2021 da ginoscirocco
tratto da " A cummertazione" CI CRIDE E CI NONE
Quannu Cristu caminava pe terra, se ne scia a ngiru, de nu paiseddhu a l'autru de la Calilea, cu face ssapire a li sciudei le cose nove ca ìa mparate. A fiate, chiri ca lu santivene, quasi nu cridivene a chiru ca dicia e rrimanivene babbati pe comu cuntava. Li vagnoni poi, li facivene la ronna e lu ccumpagnavene fenca nu ssia de lu paese e muti ristiani lu secutavene puru a li paesi vicini cu lu sentene ncora cuntare. Nc'erene caruseddhi ca s'erene ncarnati tantu a chiru ca dicia, ca erene ddavantati discipili fissi. Lu secutavene a dhunca scia, manciavene chiru ca la gente li dava e durmivene tutti de unita a dhu truvavene. Dicia cose nove, nsegnamenti ca li sciudei nunn'ivene mai ntisi né pe 'ucca de li tataranni né pe chira de li previti de tannu. Iddhu cuntava a li ristiani comuquannu ca erene pari soi, comuquannu ca erene frati e soru soi. Cu se fazza ccapire meju s'ìa mmentata la parabala. Li previti de tannu predicavene lu jussu de l'“occhiu pe occhiu e dente pe dente”, Iddhu, nvece s'ìa mmentata la pardunanza, anzi dicia ca ci unu te dà nu scaffu, tie ttocca cu giri la capu de l'avatra menza cu te ne faci ncuddhare nn'avutru, macari puru cchiu rrossu.
NOTE: - 1) i farisei erano ebrei che seguivano a modo proprio le leggi mosaiche e credevano nella predestinazione; |
Post n°171 pubblicato il 09 Febbraio 2021 da ginoscirocco
LA GNATA (soliti tre vecchietti, davanti al bar per prendere il caffè ) B – A nui ne tocca! Ci trase prima? A – Trasi tie ca si lu cchiu ranne. C – Pocca dice bonu issu, ci t'a criatu, tie lu cchiu ranne sinti! B – Mo puru pe lu cafè me faciti pisare ca suntu lu cchiu vecchiu? Ca poi ci propiu vulimu cu la dicimu tutta, nci suntu si e no tre misi de scartu ntra mie e tie (rivolto ad A) e cu issu nu nne llevamu mancu n'annu. A – Mmanìscete e trasi ca si no pardimu lu turnu. C - Ah! Sta penzu ca stivene meju quannu stivene pesciu, ca tannu cu lu cafè, tutte le mmani era na cummertazione e mo, ci l'a criatu stu curuna, ne face pijare lu cafè tutti sparpajati. Prima lu “sportu” lu facivene li sciocatori de pallone e puru l'acquarise cu lu paleddhu, mo è ddavantatu lu cafè vìpputu a menzu a la via. A - Istu aasportu è, cu la a de nanzi, pampasciune! C - Cu la a de nanzi o de taretu, pe mie lu cafè vìpputu cusì nu me piace, nu tene nuddhu custu. Ao, trasi ttocca a tie ca issu è ssutu, nu lu vidi, tene lu bicchiareddhu de plastica a manu. B - Menumale ca li barra stannu perti ca, ci nui erene ddavantati “russi”, mancu a cquaffore ne lu putivene pijare, lu cafè! C - Sentu cuntare ca fannu la gnata a li vecchi. Ma a nui, ci l'a criati, quannu ne tocca? B - Quassutta mo rria na! Nci vole chiempu, stamu mutu luntani, ci sape quannu ne tocca a nui. A - (tra un sorso e l'altro) Jeu, nu sacciu mancu ci me la fazzu! B - Percé mo? Timi pe lu carottu o cunussia te face dannu? A - None, comu tignu pe lu carottu, ca su tuttu carotti carotti, ci sape quanti me n'annu fatti, tignu ca nu se sape bonu cci nc'è a intra a la buttijeddha e ci poi ccappamu nenzi? Chira medicina nova è. Stamu ntra li mani de Diu e, fazza Diu! B - None, stamu ntra li mani de li dottori e ttocca cu li damu retta ca, pareddhi, la fannu pe lu bene nosciu. C - (uscito, mentre beve il caffè) Pe lu bene nosciu o pe chiri ca l'annu mmentata, la gnata? Nu me lu lleva ciuveddhi de capu a mie, e nu su mancu lu sulu, ca s'annu mmentatu tuttu cu fannu sordi, ci l'a criati! B – Ma ci te le minte a ncapu ste fesserie? A - Pocca, cchiui de unu la penza cusine, ca l'annu fatta mposta cu fannu sordi e cu ne tennu chiusi boni boni ntra casa! B – Ma stative citti! Nu be faciti ccanuscere! Ristiani mei! Scurnativene! Pozzu capire li scarufaterra ca nu su sciuti a la scola ma de vui, nu me la menzava filu ca cridivive a ste minchiate. E pocca! S'annu mmentatu tuttu, puru le filare de carri chini de chiavuti purtati a ngiru de nu campusantu a l'avutru cu trovene nu picchi de terra bona cu li prechene. Pocca! Tanti nfermieri e dottori su morti pe doja de vagnaru o pe doja de stommucu ca ivene fattu inchiamentu. An'Italia quasi novantamila ristiani, pareddhi, su morti,sacunnu vui percé? Percé se su mmalazzati durmennu cu lu culu de fore? A - E mo nu basta? Sine, aggiu cuntatu ca nc'è ci cride a ste cose ma nunn'aggiu dittu ca nci crisciu, jeu. B - Però hai dittu ca nu sai ci te la faci la gnata. Ca nu cridi ca te face bonu e ca se l'annu mmentata cu fannu sordi. C - Percé, te cridi tie ca le gnate ne le dannu franche? Ci sape quanti sordi ne sculene, ci l'a criati! B - Certu ca li sordi se li fannu, nenzi pe nenzi nu face nenzi ciuveddhi, ma la pursione cchiu rossa se ne vane pe lu studiu e pe le machine. B - A ccomu me crisciu jeu, NO! Sacunnu mie ttocca cu ne la facimu tutti ca si no, lu curuna vane a ngiru ci sape pe quanti anni ncora, pote zziccare li vagnoni e, ci cancia facce, se zzicca puru a le vestie e inche tuttu lu munnu e li ristiani e le vestie ponnu scumparire de la facce de la terra. A - Pocca! Mo ne rria la Pocalisse! Domineddiu sape cci ane fare. Iddhu, sulu Iddhu sape quannu ane scancellare stu curuna e quannu ane spicciare lu munnu! A Iddhu n'imu rraccumannare l'anima, facennu penitenze e dicennu Rusari e Giaculatorie e fazza Diu!
B - A Iddhu ne putimu raccumannare l'anima, certu, ma a lu corpu ttocca cu panzamu suli, cu le pastije e cu la gnata, percé ci lu corpu more, l'anima se ne vola e ci la zzicca cchiui! NOTA: Ieri ho ricevuto la seconda dose del vaccino - tutto OK. (S.S. Lazio) |
Post n°170 pubblicato il 15 Gennaio 2021 da ginoscirocco
LU CURUNA A LA TV Luigi Rizzo A la tivù, de vespra fenc'a ll'una, li saggi stannu a cummertazione e cuntene pe ure d'lu curuna e tutti, pare, tennu la raggione.
Ci cunta de li morti, morti ieri, ci dice quanti suntu li nfettati, ci se lagna ca manchene 'nfermieri, ci pruminte li novi adduttorati.
Li cuvarnanti dannu, sì, li sordi ma nu rrivene e tutti stannu mari. Urlene chiri ca nu su cuncordi
pe comu se sta fuce a li ripari. M'annu strubbatu, è meju 'me va curcu ca li canali moi, su tutti pari.
|
Inviato da: cassetta2
il 29/05/2023 alle 18:33
Inviato da: Mr.Loto
il 21/08/2020 alle 17:39
Inviato da: sciroccu
il 22/04/2020 alle 13:10
Inviato da: cassetta2
il 22/04/2020 alle 11:06
Inviato da: cassetta2
il 20/11/2019 alle 16:11